شناخت و طبقه‌بندی ابعاد و نظریات تغییر در مداخلات توسعۀ اجتماع‌محور مبتنی بر ارتقای سرمایۀ اجتماعی در ایران

در سال‌های اخیر، در مقابل جریان‌های رایج توسعة عمرانی و اقتصادی در ایران، توجه به جنبه‌های اجتماعی و انسانی توسعه ذیل گفتمان عمومی توسعة مردمی یا اجتماع‌محور قوت گرفته است. در این گفتمان، توجه به تقویت سرمایة اجتماعی با هدف توانمندسازی تشکل‌های مردمی و قرار گرفتن آن‌ها در محور توسعه مد نظر قرار می‌گیرد. در این مطالعة کیفی، پنج نمونة موردی از مداخلات توسعة اجتماع‌محور در ایران از طریق مصاحبة عمیق با دست‌اندرکاران اصلی آن‌ها بررسی شد. پس از کدگذاری متن مصاحبه‌ها و گزارش‌های مرتبط، با استفاده از روش تحلیل تم، ابتدا ابعاد این مداخلات استخراج و نمونه‌ها در هر بُعد مقایسه می‌شوند. سپس نشان داده می‌شود که مسائل مشترک توسعة اجتماع‌محور در ایران از چه جنسی است و چه تفاوتی با رویکردهای رایج در برنامه‌های توسعه در کشور دارد. در نهایت به این مهم پرداخته می‌شود که هر یک از پنج نمونه، با وجود شباهت‌ها، دارای مسئله و نظریة تغییر خاص خود هستند که پیش از این در پیشینة توسعة اجتماع‌محور به این تنوع در نظریات تغییر اشاره نشده است.